By مریم ساجدی نوع تغذیه، اولین و مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در افزایش شیر مادر است. شیوه‌های صحیح شیردهی، فرکانس شیردهی، مدت زمان شیردهی و مکمل‌های غذایی نیز گزینه‌های بعدی را شامل می‌شوند. از طرفی دیگر، ترکیبات شیر مادر نیز مستقیماً وابسته به رژیم غذایی مادر است. سایر راه‌زهای افزایش شیر مادر، شامل مصرف منابع غذایی مفید، مصرف مایعات، ماساژ سینه، استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌های غذایی است.
راه های افزایش شیر مادر
برای افزایش شیر مادر، ابتدا باید روش صحیح شیردهی را بدانید. سپس، در مورد مدت زمان شیردهی، رژیم غذایی مناسب برای افزایش شیر مادر و مکمل‌های غذایی اطلاعات کسب کنید. در ادامه به چند نکته مهم در خصوص شیردهی نوزاد و افزایش تولید شیر اشاره خواهیم کرد. اما پیش از آن، بهتر است بدانید که روش‌های افزایش شیر مادر برای نوزاد پسر، با روش‌های افزایش شیر مادر برای نوزاد دختر تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.
شیردهی به صورت مرتب
یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر تولید شیر مادر، شیردهی به صورت مرتب است. زیرا هر چه نوزاد یا کودک شما بیشتر شیر بخورد، بدن نیز شیر بیشتری تولید خواهد کرد. پس، هر وقت که نوزاد شما گرسنه بود، تا زمان سیری به او شیر بدهید. همچنین، تا زمانی که سینه اول خالی نشده است، اجازه ندهید نوزاد سینه دوم را بگیرد.
ماساژ سینه‌ها
ماساژ سینه‌ها، میزان ترشح شیر و میزان چربی موجود در شیر را افزایش می‌دهد. ازاینرو، بهتر است سینه‌های خود را به سمت پستان ماساژ دهید. این کار، به ویژه زمانی که نوزاد سینه شما را می‌مکد بسیار مفید است. زیرا، در این حالت نیز شیر بیشتری تولید میشود.
استراحت کافی
خستگی و کمبود خواب، روند تولید شیر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ازاینرو، بایستی در طول روز استراحت کافی داشته باشید. در ماه‌های اولیه رعایت مراقبت دوران شیردهی، میزان رشد نوزاد بسیار مهم است. در نتیجه، شما هنگام شیردهی باید پرانرژی و آرام باشید، و انرژی خود را به امور دیگری صرف نکنید.
تخصص زنان و زایمان، تخصصی است که مراقبت‌های پزشکی و جراحی را در دوران قبل از بارداری، بارداری، زایمان و دوره پس از آن ارائه می‌دهد. فعالیت متخصص زنان و زایمان شامل موارد و حیطه‌های زیر میشود:
- استفاده از سونوگرافی، آزمایش خون، آزمایش ادرار و سایر ابزارها برای نظارت بر بارداری
- مدیریت زایمان، از جمله القای زایمان، موارد اضطراری و تجویز داروهای مناسب
- غربالگری، معاینات و تست‌های آزمایشگاهی قبل از تولد بچه
- ارائه مراقبت‌های پس از عمل جراحی سزارین یا طبیعی تا شش هفته پس از آن
- بررسی اندازه، رشد و موقعیت بچه در رحم
- تشخیص نقایص مادرزادی
اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر بررسی کنیم که تخصص زنان و زایمان چیست، باید بگوییم که در این حوزه به امور مربوط به مراقبت‌های دوران بارداری رسیدگی میشود و عمل‌های جراحی زنان مانند سزارین، توسط دکتر زنان و زایمان انجام میشود.
کدام غذاها باعث افزایش شیر مادر می‌شوند؟
تغذیه مادر شیرده، یا تغذیه مادران در دوران شیردهی، یکی از حیاتی‌ترین مواردی است که مادران باید به آن توجه کنند. زیرا نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، تمام منابع غذایی مهم اعم از پروتئین‌ها، ویتامین‌ها، چربی‌های سالم و مواد معدنی را از شیر مادر دریافت می‌کند. در نتیجه، شیر مادر منبع اصلی تغذیه نوزاد بوده و تمام نیازهای غذایی او رو تأمین می‌کند.
به این منظور، مادران شیرده حتماً باید از غذا‌های افزایش دهنده شیر آگاهی کسب کنند. در ادامه، غذا‌های مفید برای مادران شیرده را باهم بررسی می‌کنیم:
تخم مرغ
تخم مرغ، یک منبع غذایی غنی پروتئین، ویتامین D و کولین است. این منابع، برای تولید شیر مادر و سلامت کلی بدن بسیار ضروری هستند. زیرا، ویتامین D به جذب کلسیم کمک می‌کند. جذب کلسیم برای سلامت استخوان‌های مادر و کودک بسیار مهم است. همچنین، کولین هم نقش مهمی در روند رشد مغز نوزاد ایفا می‌کند. بهتر است تخم مرغ را در رژیم غذایی خود و بعد‌ها در رژیم غذایی کودک خود نیز بگنجانید.
جو دوسر
جوی دوسر، سرشار از آهن بوده و از ابتلا به کم‌خونی جلوگیری می‌کند. ازاینرو، یکی از بهترین غذاها برای افزایش شیر مادر است. زیرا، کم‌خونی یکی از عواملی است تولید شیر مادر را کاهش می‌دهد. همچنین فیبر موجود در جوی دوسر، عملکرد سیستم گوارشی را بهبود بخشیده و سیستم ایمنی را نیز تقویت می‌کند.
شیر و لبنیات
مصرف محصولات لبنی مانند شیر و ماست، منابع عالی کلسیم، پروتئین و ویتامین‌های گروه B هستند که همگی در تولید شیر مادر اهمیت دارند. برای مثال، کلسیم هم برای سلامت استخوان‌ها و هم برای رشد نوزاد منبعی بسیار مهم است. همچنین مصرف روزانه لبنیات، با تنظیم سطح هورمون‌های بدن، باعث میشود تا تولید شیر مادر افزایش یابد.
بهترین داروهای افزایش‌دهنده شیر مادر
افزایش تولید شیر مادر علاوه‌بر مصرف منابع غذایی سالم، با مصرف دارو نیز امکان پذیر است. مخصوصاً در مواردی که غدد شیری نمی‌توانند به میزان کافی شیر تولید کنند. برای آگاهی از دلایل کمبود شیر، مادر بایستی به دکتر زنان مراجعه کند. دکتر زنان، ابتدا راه‌حل‌های کمبود شیر را بررسی می‌کند، سپس متناسب با شرایط فیزیکی، احتمالاً چند قرص افزایش شیر مادر تجویز می‌کند. فراموش نکنید که این دارو‌ها حتما باید تحت نظر پزشک مصرف کنید. برای توضیح جامع‌تر، نام چند قرص را برای درمان قطعی کمبود شیر مادر بررسی خواهیم کرد.
قرص متوکلوپرامید
این قرص، میزان ترشح هورمون پرولاکتین را افزایش می‌دهد. هورمونی که برای تولید شیر بسیار ضروری است. با اینکه قرص متوکلوپرامید معمولاً درمان گوارشی تجویز میشود، اما در افزایش تولید شیر مادر نیز نقش دارد. این دارو، معمولاً با دوز ۱۰ میلی‌گرم و ۳ بار در روز تجویز میشود. مصرف قرص متوکلوپرامید، عوارضی مانند خواب‌آلودگی، خستگی و افسردگی نیز به همراه خواهد داشت.
قرص دومپریدون
قرص دومپریدون نیز مانند متوکلوپرامید، ترشح سطح پرولاکتین را افزایش می‌دهد. این دارو، نسبت به قرص متوکلوپرامید عوارض کمتری دارد. ازاینرو، مصرف آن بیشتر از متوکلوپرامید توصیه میشود. دوز دریافتی مناسب دومپریدون معمولاً ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم بوده و مصرف ۳ الی ۴ بار در روز تجویز میشود. عوارض جانبی قرص دومپریدون، شامل خشکی دهان، سردرد، ناراحتی گوارشی و در موارد بسیار نادر مشکلات قلبی است. منابع مدعی‌اند که قرص دومپریدون، بهترین قرص برای درمان قطعی کمبود شیر مادر است.
چه زمانی شیر مادر کافی است؟
اولین و مهم‌ترین نشانه‌ای که کافی بودن شیر مادر را نشان می‌دهد، رشد مناسب نوزاد است. همچنین، اگر نوزاد شما در طول شبانه‌روز سیر شود و آرامش داشته باشد، یعنی اینکه شیر شما کافی است و مواد مغذی لازم را نیز دارد. دومین نشانه مهم در خصوص کافی بودن شیر مادر، تعداد دفعات دفع ادرار و مدفوع نوزاد است.
نوزادان، به طور متوسط حدود ۶ – ۷ بار در روز پوشک خود را خیس می‌کنند. تقریباً ۱ یا ۲ بار در شبانه‌روز نیز دفع مدفوع انجام می‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد که بدن نوزاد شما سالم بوده و شیر شما هم برایش کافی است. در نهایت، اگر وزن‌گیری نوزاد شما استاندارد و مناسب با سن او باشد، بازهم کافی بودن شیر شما را نشان می‌دهد.
برای افزایش شیر مادر و پیش‌گیری از کم شدن آن به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای افزایش شیر مادر، ابتدا بهتر است به دکتر تغذیه مراجعه کرده و در مورد راه های افزایش شیر مادر اطلاعات کسب کنید. توجه داشته باشید که همراه با این موضوع، بهتر است در مورد مزایای شیر مادر نیز آگاهی داشته باشید. اگر روش‌های پزشک تغذیه کارساز نبودند، بایستی به دکتر زنان مراجعه کنید. دکتر زنان ابتدا شرایط جسمانی شما را بررسی کرده و سپس، در مورد زیاد شدن شیر مادر راهکار‌های کاربردی ارائه خواهد داد.
تشخیص و درمان اختلالات سیستم تولید مثل زنان، مشاوره جنسی و بارداری، تخصص دکتر زنان و زایمان است. از مهم‌ترین وظایف دکتر زنان می‌توان به مراقبت‌های پیش و بعد از زایمان، مراقبت‌های پس از زایمان، مدیریت درد زایمان و مشاوره باروری اشاره کرد. متخصص زنان و زایمان به درمان بیماری‌هایی مثل عفونت‌های زنان، اندومتریوز، پولیپ رحم، فیبروم رحم، پره‌اکلامپسی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌پردازد. در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، برای اخذ نوبت دکتر زنان می‌توانید از نوبت دهی دکتر زنان و زایمان در سایت دکتردکتر استفاده کنید.
برگرفته ازمجله سلامت دکتردکتر(https://drdr.ir/)