By مریم ساجدی بیماری تب تیفوئید یا حصبه نوعی عفونت ناشی از باکتری سالمونلا تیفی است. علائم آن شامل سردرد، تب بالا، درد شکم، اسهال و استفراغ میشود. اگر بیمار درمان زودهنگام با آنتی بیوتیک‌ها را شروع نکند، خطراتی جدی سلامت و زندگی او را تهدید خواهند کرد. از راه‌های انتقال حصبه باید به آب آلوده، غذاهای آلوده و تماس مستقیم با فرد بیمار اشاره کنیم. کودکان و مسافران به مناطق اندمیک گروه‌های پرخطر در ابتلا به این وضعیت هستند. افراد با سیستم ایمنی ضعیف هم سریع‌تر از دیگران به تب روده یا همان تیفوئید مبتلا می‌شوند. عدم رعایت بهداشت فردی و بهداشت نامناسب آب و غذا هم از دلایل ابتلا به تب تیفوئیدند. برای تشخیص حصبه و درمان آن باید به دکتر گوارش و متخصص عفونی مراجعه کنید.
حصبه چیست؟
حصبه نوعی بیماری است که باکتری سالمونلا تیفی (S. Typhi) آن را ایجاد می‌کند. این باکتری با آلوده‌کردن روده کوچک، عوارضی مانند تب بالا و درد شکم را به همراه دارد. به تب حصبه، تب روده یا تب تیفوئید هم می‌گویند. دلیل انتقال حصبه انسان‌ها هستند و عامل حیوانی ندارد. در واقع، بیماری از انسان به انسان منتقل میشود و راه اصلی سرایت آن هم تماس مستقیم با مدفوع فرد مبتلا به عفونت است. این باکتری از راه دهان وارد بدن میشود و ۱ تا ۳ هفته در روده می‌ماند. سپس از دیواره روده وارد جریان خون میشود.
از جریان خون هم به بافت‌ها و اندام‌های دیگر راه پیدا می‌کند. سیستم ایمنی میزبان نمی‌تواند کار چندانی برای مقابله با آن انجام دهد، چون باکتری حصبه در داخل سلول‌های میزبان زندگی می‌کند و از سیستم ایمنی در امان است. دکتر عفونی با تشخیص وجود استافیلوکوکوس تیفی از طریق خون، آزمایش مدفوع، ادرار یا نمونه مغز استخوان، بیماری را تشخیص می‌دهد.
حصبه چه علائمی دارد؟
تب تیفوئید یا حصبه تب شدیدی ایجاد می‌کند که در صورت عدم درمان، هفته‌ها طول می‌کشد. این وضعیت اغلب در طی چند روز به تدریج بدتر میشود. سایر علائم تب حصبه عبارتند از:
- سرفه
- سردرد و لرز
- دردهای عضلانی
- درد معده (شکم)
- از دست‌دادن اشتها
- حالت تهوع، استفراغ
- اسهال یا یبوست
بثورات یا لکه‌های صورتی کم‌رنگ هم از علائم حصبه هستند و معمولاً روی سینه یا شکم دیده می‌شوند. علائم دیگر این بیماری هم شامل نفخ و یبوست هستند.
علائم بیماری حصبه در بزرگسالان
عامل حصبه یعنی باکتری سالمونلا می‌تواند بعد از ایجاد علائم اولیه، باعث بروز مشکلات و نشانه‌های جدی دیگری هم شود. از علائم پیشرفته بیماری در بزرگسالان به موارد زیر دقت کنید:
- سرفه خشک
- درد مفاصل، به ویژه مفاصل بزرگ
- سردرد شدید بسیار آزاردهنده و خارج از تحمل
اگر حصبه درمان نشود، نشانه‌های بسیار ناخوشایندی مانند خونریزی داخلی در روده‌ها و سوراخ‌شدن آن‌ها را به همراه دارد. ضمن اینکه باعث گسترش عفونت به خون هم میشود.
علت ایجاد حصبه چیست؟
تیفوئید توسط باکتری سالمونلا تیفی (S. typhi) ایجاد میشود. این بیماری از راه غذا، نوشیدنی و آب آشامیدنی آلوده و تماس با مدفوع مبتلا انتشار پیدا می‌کند. در صورت آلوده‌بودن آب، شستن میوه‌ها و سبزیجات هم می‌تواند باعث گسترش آن شود. مراحل ورود باکتری سالمونلا به بدن و چرخه عمر آن به شرح زیر است:
| مرحله | توضیحات |
| ورود به بدن | باکتری سالمونلا تیفی معمولاً از طریق دهان وارد بدن میشود. این باکتری می‌تواند در غذاها (مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ، لبنیات، سبزیجات خام) یا آب آلوده وجود داشته باشد. |
| تکثیر در روده | پس از ورود به روده، باکتری شروع به تکثیر می‌کند. این رشد و پخش‌شدن با التهاب و زخم در دیواره روده همراه میشود. |
| ورود به جریان خون | برخی از باکتری‌ها از دیواره روده عبور می‌کنند و وارد جریان خون می‌شوند. |
| گسترش در بدن | باکتری‌ها از راه جریان خون به اندام‌های مختلف بدن مانند کبد، طحال و مغز استخوان انتقال پیدا می‌کنند. |
| ایجاد علائم بیماری | تکثیر باکتری‌ها در اندام‌های مختلف باعث ایجاد علائم بیماری مانند تب بالا، سردرد، ضعف عمومی، درد شکم، یبوست یا اسهال، از دست دادن اشتها و گاهی لکه‌های صورتی روی پوست میشود. |
برخی از افراد بدون داشتن هیچ علامتی به تیفوئید مبتلا هستند. برخی دیگر پس از از بین‌رفتن نشانه‌ها، همچنان باکتری را در بدن خود نگه می‌دارند. در نتیجه، امکان ظهور دوباره بیماری قوت می‌گیرد.
حصبه چگونه منتقل میشود؟
تب تیفوئید معمولاً از طریق غذا یا آب آلوده به باکتری گسترش پیدا می‌کند. اگر نوشیدنی یا غذایی که می‌خورید، از سوی فرد بیمار در تماس باشد، امکان انتقال بیماری به وجود می‌آید. مواد غذایی و نوشیدنی آلوده به ذرات مدفوع و ادرار بیمار هم دیگران را مریض می‌کنند. نشستن دست‌ها بعد از اجابت مزاج، تماس سطوح و اشیایی آلوده به باکتری هم از راه‌های دیگر انتقال حصبه هستند.
حصبه چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشکان برای تشخیص وضعیت بیماری از فرد مبتلا درباره سوابق سفرهایش می‌پرسند. سپس با انجام آزمایش‌ها و معاینه‌های فیزیکی مانند آزمایش ادرار به تشخیص نهایی می‌رسند. از آزمایش‌های مفید در این زمینه باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع
- آزمایش ادرار
امکان دارد که پزشک، بخشی از پوست را بی‌حس و با یک تیغ کوچک یا چاقوی جراحی، نمونه‌برداری کند. در برخی موارد هم برای تشخیص از نمونه‌برداری مغز استخوان استفاده میشود. پزشکان برای بررسی تغییرات در ریه‌ها، از اشعه ایکس هم کمک می‌گیرند و تصاویری از درون بدن تهیه می‌کنند.
برای درمان حصبه باید به چه دکتری مراجعه کرد؟
برای درمان حصبه به دکتر گوارش مراجعه کنید. پزشکی که به خوبی می‌داند، تخصص گوارش چیست، در راه درمان و رفع عوارض این بیماری عفونی به شما کمک می‌کند. دکتر عفونی هم متخصص دیگری است که در تشخیص وضعیت و هدایت بیمار در مسیر درمان نقش دارد. پزشکان با بررسی شرایط بهداشتی بیمار و مرور علائمی مانند خستگی و ضعف می‌توانند از آزمایش خون و مدفوع استفاده و بیماری را شناسایی کنند. برای بهبود وضعیت هم از درمان حمایتی و آنتی‌بیوتیک‌ها کمک می‌گیرند. اگر به موقع به دکتر مراجعه نکنید، تب تیفوئید یا همان حصبه باعث بروز مشکلات گوناگونی میشود. از عوارض حصبه باید به سوراخ‌شدن روده یا بروز عفونت‌های ثانویه اشاره کنیم. با رعایت بهداشت فردی و البته رعایت بهداشت محیط، پیشگیری از حصبه کار دشواری نیست.
برای درمان بیماری‌های عفونی و بیماری‌های گرمسیری، باید به دکتر متخصص عفونی در سایت نوبت آنلاین دکتردکترhttps://drdr.ir)) مراجعه کنید. عامل بروز تمام عفونت‌ها، ورود انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها (پارازیت‌ها) در اثر بهداشت و ایمنی به داخل بدن است. پزشک متخصص عفونی با انجام آزمایش خون یا تصویربرداری MRI، وجود عفونت را در بدن تشخیص داده و نسبت به درمان و ایمن‌سازی به‌موقع آن اقدام می‌کند.
این متخصص برای تشخیص عفونت، از راه‌هایی مثل نمونه‌برداری و کشت میکروبی، عکس‌‌برداری، سونوگرافی، بیوپسی، آزمایش PCR و انواع آزمایش‌های عفونی دیگر هم بهره می‌برد.