داروی سیکلوفسفامید چیست؟ کاربرد و عوارض سیکلوفسفامید

سیکلوفسفامید (Cyclophosphamide) که با نام تجاری اندوکسان (Endoxan) نیز شناخته می‌شود، یک داروی شیمی‌درمانی است که برای درمان انواع مختلف سرطان و بیماری‌های خودایمنی تجویز می‌شود. این دارو با DNA سلول‌ها پیوند می‌‌دهد و از تقسیم سلولی جلوگیری می‌کند.

موارد مصرف:

• سرطان‌ها:
  • لنفوم (سرطان غدد لنفاوی)
  • لوسمی (سرطان خون)
  • سارکوم (سرطان بافت‌های همبند)
  • نوروبلاستوما (سرطان سیستم عصبی)
  • سرطان پستان
  • سرطان تخمدان
  • سرطان ریه
• بیماری‌های خودایمنی:
  • لوپوس اریتماتوز سیستمیک
  • آرتریت روماتوئید
  • سندرم نفروتیک
  • واسکولیت

مکانیسم اثر:

سیکلوفسفامید به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شود. پس از ورود به بدن، به شکل فعال خود تبدیل می‌شود و به DNA سلول‌ها متصل می‌شود. این امر باعث آسیب به DNA و مرگ سلول‌ها می‌شود. سلول‌های سرطانی و سلول‌های سیستم ایمنی (لنفوسیت‌ها) به طور خاص به این دارو حساس هستند.

عوارض جانبی:

• عوارض خونی: کمبود گلبول‌های سفید خون (لکوپنی)، کمبود گلبول‌های قرمز خون (کم‌خونی)، کمبود پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی)
• عوارض گوارشی: تهوع، استفراغ، اسهال، ریزش مو
• عوارض ادراری: عفونت ادراری، خون در ادرار
• عوارض عصبی: خستگی، بی‌حسی و گزگز دست و پا
• عوارض پوستی: بثورات جلدی، ریزش مو
• عوارض باروری: ناباروری
• سایر عوارض: افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه، آب مروارید

نکات مهم در مصرف:

• قبل از مصرف سیکلوفسفامید، حتماً با پزشک خود در مورد سابقه پزشکی و داروهای مصرفی خود صحبت کنید.
• سیکلوفسفامید می‌تواند باعث نقص مادرزادی شود. بنابراین، اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، از مصرف این دارو خودداری کنید.
• در طول مصرف سیکلوفسفامید، از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
• سیکلوفسفامید می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی بدن شود. بنابراین، از تماس با افراد بیمار و مکان‌های آلوده خودداری کنید.
• در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

موارد منع مصرف:

• بارداری
• شیردهی
• نقص شدید عملکرد کبد یا کلیه
• عفونت فعال
• سابقه واکنش آلرژیک به سیکلوفسفامید

تداخلات دارویی:

سیکلوفسفامید با داروهای متعددی تداخل دارد. قبل از مصرف سیکلوفسفامید، حتماً با پزشک خود در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، صحبت کنید.

هشدارها:

• سیکلوفسفامید می‌تواند باعث ناباروری شود.
• سیکلوفسفامید خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهد.
• سیکلوفسفامید می‌تواند باعث آب مروارید شود.

در صورت بروز علائم زیر، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید:

• تب
• لرز
• عفونت
• خونریزی
• کبودی
• بثورات جلدی
• خارش
• درد عضلانی یا مفصلی
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• ریزش مو

نتیجه‌گیری:

سیکلوفسفامید یک داروی شیمی‌درمانی موثر برای درمان انواع مختلف سرطان و بیماری‌های خودایمنی است. با این حال، این دارو عوارض جانبی متعددی دارد. قبل از مصرف سیکلوفسفامید، حتماً با پزشک خود در مورد فواید و خطرات این دارو صحبت کنید.

مراقبت های پرستاری:

• کنترل علائم: پرستار باید علائم بیمار را به طور منظم بررسی و در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی، به پزشک گزارش دهد.
• پیشگیری از عفونت: بیمار باید از تماس با افراد بیمار و مکان‌های آلوده خودداری کند. همچنین، باید بهداشت فردی را به طور کامل رعایت کند.
• کنترل خونریزی: بیمار باید از مصرف داروهایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، خودداری کند.
• مراقبت از پوست: بیمار باید از پوست خود در برابر آفتاب محافظت کند و از کرم‌های مرطوب کننده استفاده کند.
• مراقبت از مو: بیمار باید از کلاه گیس یا روسری استفاده کند و از شستشوی مکرر موها خودداری کند.
• آموزش بیمار: بیمار باید در مورد نحوه مصرف دارو، عوارض جانبی احتمالی و اقدامات مراقبتی لازم آموزش داده شود.

پیگیری:

بیمار باید به طور منظم به پزشک خود مراجعه کند تا آزمایشات لازم انجام شود و وضعیت او بررسی شود.